Miejsce recyklingu w GOZ
Stowarzyszenie „Polski Recykling” już od grudnia 2015 r., czyli od ogłoszenia przez KE planu działania w sprawie „Circular Economy” uczestniczy w publicznej debacie na temat kształtu nowego systemu gospodarki odpadami. Jednocześnie widzimy, że każdego miesiąca zgłaszają się do nas firmy recyklingowe chcące żeby Stowarzyszenie reprezentowało ich interesy.
Jak wiadomo 23 lutego b.r. Rada UE wstępnie zatwierdziła zmiany w 6 dyrektywach odpadowych, które mają zaostrzyć normy dotyczące recyklingu odpadów komunalnych i opakowaniowych oraz ograniczyć składowanie odpadów. Oznacza to, że każdego roku będzie wzrastać masa odpadów, przeznaczonych do przetworzenia w procesie recyklingu, niezależnie od tego czy będzie to opłacalne dla ich wytwórców czy nie.
Oczywiste jest więc, że w nowym systemie zakłady recyklingu będą pełniły ważną rolę i to ich ilość i wykorzystanie przez nie innowacyjnych technologii będzie czynnikiem decydującym o tym czy Polska wywiąże się z unijnych zobowiązań.
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom członków Stowarzyszenia jak i całej branży, zdecydowaliśmy się stworzyć budżet celowy i nawiązać współpracę z jedną z największych międzynarodowych firm doradczych PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. w celu wypracowania koncepcji reformy polskiego systemu gospodarki odpadami i opakowaniami. Uważamy, że nowy system powinien być spójny i szczegółowo uwzględniać interesy wszystkich uczestników rynku.
Efektem szczegółowo przeprowadzonej analizy będzie raport, który przedstawi obecnie istniejący system oraz uwzględni propozycje jego usprawnienia i wprowadzenia koniecznych modyfikacji. Zamierzamy przekazać dokument zainteresowanym przedstawicielom administracji rządowej jako propozycję branży recyklingu, która jest odpowiedzią na wyzwania związane z nowymi zapisami w prawie Unii Europejskiej.
Do tej pory jedyne propozycje dotyczące nowego systemu pochodziły z organizacji odzysku. Oceniamy to pozytywnie, ponieważ przedstawione raporty rozpoczęły dyskusje między uczestnikami rynku zaznaczając jego dysfunkcje i braki. Jednak przedstawione dotychczas rozwiązania oceniamy jako zbyt ogólne i nie uwzględniające całego łańcucha wartości rynku, a jedynie biorące pod uwagę interesy wprowadzających produkty w opakowaniach i zbierających odpady.
Jak wiemy, przez dwie, ostatnie dekady również kraje Europy Zachodniej popełniły poważny błąd uznając, iż samo przygotowanie odpadu do recyklingu jest początkiem a nie końcem nowego życia odpadu.
W wyniku tak krótkowzrocznego podejścia nastąpił masowy eksport odpadów z krajów UE do Chin, co znacznie zahamowało rozwój rodzimych zakładów recyklingu i doprowadziło do braku wystarczających mocy przerobowych w Europie w momencie w którym Chiny zamknęły swój rynek.
Oczekujemy, iż wdrażając zasady gospodarki cyrkulacyjnej Unia Europejska zastosuje właściwe mechanizmy, które przyczynią się do rozwoju rynku surowców wtórnych, poprzez wprowadzenie wymogów tzw. „recycling content”, jak również innych rozwiązań wspierających innowacje w recyklingu.
Członkowie powstałej przy Stowarzyszeniu grupy roboczej naświetlili szereg problemów pojawiających się w obecnie funkcjonującym systemie w tym m. in:
- koszty ponoszone przez podmioty wprowadzające opakowania na rynek w ramach rozszerzonej odpowiedzialności producenta są nieadekwatne do kosztów zbiórki i przetworzenia odpadów,
- organizacje odzysku cechuje niegospodarność i nierzetelność, a fundusze przekazywane za wypełnienie obowiązku recyklingu nie finansują kosztów przeprowadzenia tego procesu,
- odpady przygotowane w instalacjach RIPOK cechują się często na tyle niską jakością, że muszą być ponownie sortowane w zakładach recyklingu,
- samorządy lokalne i Regionalne Instalacje Przetwarzania Odpadów Komunalnych mają coraz większy problem z realizacją wymagań związanych z recyklingiem i odzyskiem odpadów,
- wysokie obciążenie społeczności lokalnych kosztami zbiórki i przetworzenia odpadów,
- sprawozdania dotyczące gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce zawierają dane odbiegające od rzeczywistości, które tworzą zbyt optymistyczny obraz aktualnej sytuacji,
- brak bodźców rynkowych zachęcających do wykorzystania surowców wtórnych do produkcji, przekłada się na niski popyt rynkowy i w efekcie niską motywację do przetwarzania odpadów.
Podsumowując, rozwój cywilizacyjny kraju można łatwo określić nie tylko po wzroście PKB, po ilości wybudowanych autostrad i mostów, ale również poprzez dobrze zorganizowaną gospodarkę odpadami komunalnymi – odpadami które wytwarza każdy mieszkaniec Polski i powstają w każdej firmie. Uważam, że wprowadzenie zmian w dyrektywach unijnych to ostatnia szansa dla polskiego systemu gospodarki odpadami żeby zacząć sprawnie funkcjonować.
Tworząc nowy system musimy zapewnić jego kompleksowość czyli możliwość objęcia całego cyklu życia produktu od jego wprowadzenia na rynek, do przetworzenia i sprzedaży jako surowca wtórnego. System powinien być efektywny i gwarantować pokrycie kosztów wszystkich działań związanych z zagospodarowaniem odpadów.
Planujemy, że nasze działania będą szeroko konsultowane ze wszystkimi uczestnikami rynku czyli samorządami, instytucjami naukowymi, przemysłem, producentami oraz administracją rządową i doprowadzą do wypracowania rozwiązań, które będąc korzystne dla wszystkich jednocześnie przyczynią się do osiągnięcia zakładanych poziomów recyklingu i ograniczą składowanie odpadów.
Dlatego apelujemy do innych organizacji pozarządowych o włączenie się w konsultacje nowego sytemu co da nam możliwość przyjęcia najbardziej optymalnego modelu uwzględniającego potrzeby wszystkich uczestników rynku.